page 1 tomarA gAna gAite pAra ? Ami ekajana lokera kathA balaba , se ekaTA gAna gAite pArata | tAra nAma - - kAina , tAra bAbAra nAma chhila kAnu kAina | tAra ekaTA mudira dokAna chhila | gupi kinA ekaTA gAna gAite pArata , Ara se grAmera Ara keu kichhu gAite pArata nA , tAha tArA tAke khAtira kare balata ga|A `gAina | - |dio ekaTA bai gAna jAnata nA kanta sei ekaTA gAna se khuba karei gAita | seTA nA geShe e tilekao thAkate pAbata nA tAra dama ATake Asata | Shakhana se ghare base gAita , takhana tAra bAbAra dokAnera khaddera saba chhuTe pAlAta | Shakhana se mAThe giShe gAna gAita , takhana mAThera Shata goru saba da.DichhiC.De bhAgata | sheShe Ara tAra bhaShe tAra bAbAra dokAne khadderai Ase nA rAkhAlerAo mAThe goru niShe yete pAre nA | takhana ekadina kAnu kAina tAke ei ba.Da bACsha niShe tA.DA karate se chhuTe mAThe chale gela | khone AkhAle dala lA naShe Asate banera bhitara giYe khuba kare galA bhACjate lAgala | gupidera grAmera kAchhei ArekaTA grAme ekajana loka thAkata , tAra nAma chhila pAcha pAina | Achura chheleTira baDDa Dholaka bAjAbAra shakha chhila | bAjAte bAjAte se biShama Dhulate thAkata , Ara pA nA.Data Ara chokha pAkAta , Ara dACta khiCchota , Ara bhrUkuTi karata | tAra grAmera lokerA tA dekhe hA kare thAkata Ara balata `AhA ! ||||| a-a- a-#ha-#ha-#ha ! ! !' sheShe Shakhana `hAH , hA hA-hA !' bale bAghe mato khekiShe uThata , takhana sakale pAlAbAra phACka nA peYe chit#pAta he pa.De Sheta | tAi theke sakale tAke balata `A|A bAina |' tAra ei bAghA nAmai raTe giShechhila , Asala nAma ye tAra kI , tA keu jAnata nA | bAghA Dholaka bAjAta Ara roja ekaTA kare Dholaka bhAGata | sheShe pAchu Ara Dholakera paYasA diYe uThate pAre |A | Akanta bAghAba bAjanA bandha habe tAo kI ha| ? grAmera lokerA pAchuke balala ,`tumi nA pAra , AmarAi sakale chACdA kare Dholakera pasATA dii | AmAde grAme emana ekaTA oAda haYechhe, tAra bAjanATA ba haYe ShAbe |' sheShe Thika hala Sha grAmera sakale chACdA kare bAghAke Dholaka kine debe , Ara sei DholakaTi Ara tAra chhAuni khuba majabuta habe , yAte bAghAra hAteo To Ara sahaje nA chheC.De | Dholaka hala ! tAra mukha hala sA.De tina hAta chao.DA , Ara chhAuni moShera chAmaDAra | bAghA seTA pe|e ShAra para nAi khushi haYe balala , `Ami dAC.DiYe bAjAba |' takhana theke se dAC.DiYe dAC.Di|e| ie Dholaka lAThi diShe bAjASha | de.Da mAsa dinarAta bAjiYeo bAghA seTAke chhiC.Date pArala nA | tatadine tAra bAjanA shune shune tAra bApa mA pAgala haShe gela , grAmera lokera mAthA |urate lAgala | Ara dinakataka eibhrAbe chalale kI hata balA yA nA | era madhye ekadina grAmera sakale mile moTA lAThi niShe ese bAghAke balala , `lakShmI , dAdA ! tomAke dasha hA miThAi dichchhi, anya kothAo chale yAo , naile AmarA sabAi pAgala haYe |Aba |' bA|A Ara kI kare ? takhana kAjei tAke anya ekaTA grAme chale Shete hala | khone dudina nA thAkate thAkatei sekhAnakAba sakale mile tAke grAma theke bAra kare dila | tArapara theke e yekhAnei yAYa , khona thekei tAke tA.DiShe deYa | takhana e karala kI , sArAdina mAThe mAThe ghure be.DASha , kShudhAra ma tAra nijera grAme giShe Dholaka bAjAte thAke , Ara grAmera loka tA.DAtA.Di tAke kichhu khAbAra die diA kare bale , `bACchalAma !' tArapara emana hala ye Ara keu tAke khete deSha nA | Ara tAra Dholakera page 2 AoYAja shunalei AshapAshera sakala grAmera loka lAThi niYe Ase | takhana bechArA bhAbala , Ara nA mUrkhadera kAchhe thAkAra cheYe bane chale yAoYAi bhAlo | nA haYa bAghe khAbe , tabuo AmAra bAjanA chalabe | - bale bAghA tAra DholakaTike ghA.De kare bane chale gela | ekhana bAghAra besha majAi haYechhe | || Ara keu tAra bAjanA shune lAThi niYe Ase nA A bAghe khAbe thAka , se bane bAgha-bhAluka kichhu nei | Achhe khAli ekaTA bhaYAnaka jAnoYAra , bAghA Ajao tAke dekhate pAYani , shudhu dUra theke tAra DAka shune bhaYe tharathariYe kACpe , Ara bhAbe , `bAbA go | oTA elei to Dholakasuddha AmAke gile khAbe ! bhaYAnaka jAnoYAra kinta keu naYa , se gupi gAina | bAghA |e DAka shune kACpe , se gupira galA bhACjA | A||| bAghAra bAjanA shunate pAYa , Ara bAghArai mato bhaYe kACpe | sheShe ekaTu bhAbala , `e bane thAkale kakhana prANaTA yAbe tAra cheYe ei belA ekhAna thake pAlAi |' ei bhebe gupi chupichupi bana theke beriye pa.Dala | beriYei dekhe Ara ekaTA lokao bishAla Dhola mAthAYa kare sei banera bhitaba theke Asachhe | tAke dekhei bhAri Ashcharya haYe gupi jijJAsA karala , `tumi ke he ?' bAghA balala , `Ami bAghA bAina , tumi ke ?' balala , `Ami gupi gAina , tumi kothAya yAchchha ?' bAghA balala , yekhAne jAyagA joTe , seikhAnei yAchchhi | grAmera lokagulo gAdhA , gAnabAjanA bAjhe nA , DholaTi niYe bane chale esechhilAma | tA bhAi, ekhAne ye bhaYaMkara jAnoYArera DAka shunechhi, tAra sAmane pa.Dale Ara prANaTi thAkabe nA | tAi pAliYe yAchchhi |' - balala , `tAi to ! Amio ye ekaTA jAnoYArera DAka shunei pAliYe yAchchhilAma | balo to , tumi jAnoYAraTAke kothAYa base DAkate shunechhile ?' bAghA balala , `banera pUrbadhAre , baTagAchhera talAYa |' balala , `AchchhA , se She AmArai gAna shunechha ! se kena jAnoYAreba DAka habe ? sei jAnoYAraTA DAke baneba pashchima dhAre , haratukItalAYa base |' bAghA balala ` se to AmAra Dholakera AoYAja , Ami ye oikhAne thAkatAma |' etakShaNe tArA bujhate pArala ye , tArA tAdera nijedera gAna Ara bAjanA shunei bhaYe pAliYe yAchchhila | takhana ye dujanAra hAsi ! aneka hese tArapara gupi balala `bhAi, Ami yemana gAina tumi temani bAina ! AmarA dujane juTale nishchaYa ekaTA kichhu karate pAri |' kathAYa bAghAka khubai mata hala | kAjei tArA khAnika kathAbArtAra para Thika karala ye , tArA dujanAYa mile rAjAmashAike gAna shonAte yAbe | rAjAmashAi She tAte khuba khushi habena , tAte to Ara bhulai nei, -- ardheka rAjya bA meYera saGge biYeo diYe phelate pArena | gupira Ara bAghAra mane ekhana khubai Anada , tArA rAjAke gAna shAnAte yAbe | dujane hAsate hAsate Ara nAchate nAchate eka prakANDa nadIra dhAre ese upasthita hala | sei nadI pAra haYe rAjabA.Di yete haYa | nadIte kheShA Achhe, kinta neYe paYasA chAYa | bechArArA bana theke esechhe, paYasA kothAYa pAbe ! tArA balala , `bhAi AmAdera kAchhe to pa||sA-TaYasA nei, AmarA nA haSha tomAdera geYe bAjie shonAba , AmAdera pAra kare dAo |' tAte kheYAra cha.DanadArerA khuba khushi haYe neYeke balala , `AmarA chACdA kare edera pa|sA deba || edera tule nAo |' page 3 jhaghAba DholaTi dekhei neSherao bAjanA shunate bhAri sAdha haYechhila , kAjei se e kathAYa Ara konao Apatti karala nA | gupike Aba bAghAke tule niYe nOko |chhaDe deoYA hala | nOko bhajha loka base bAjAbAra jAYagA kothAYa habe ? aneka kaShTe sakalera mAjhakhAne khAnikaTA jAYagA hate hate nOkoo nadIra mAjhakhAne ese pa.Dala | tAbapaba khAnika ekaTu gunaguniYe gupi gAna dharala , bAghA tAba Dholake lAThi lAgAla , Ara amani nOkosuddhu sakala loka biyama chamake giYe gaDAga.Di Ara ja.DAja.Di kare dila nOkokhAnAke ulaTe | takhana to hmaba Abapadeba asta nei bhAAgyasa bAghAra DholakaTi eta ba.Da chhila , tAi AkaDe dhare dujanAra prANarakShA hala | kinta bhAdera rAjabA.Di yAoYA ghaTala nA | tArA sArAdina sei nadIra srote bhese saddhyAbelAYa eka bhIyaNa banera bhitare giYe kUle Thakala | se bane dinera belAYa galei bhaYe || uDe yAYa , rAtrira to Ara kathAi nei | takhana bAghA balala , `gupidA ba.Dai to biyama dekhachhi ! ekhana kI kabi balo to |' gupi balala , `karaba Ara kI ? Ami gAiba , tumi bAjAbe | nitAntai yakhana bAghe khAbe takhana AmAdera bidyeTA tAke nA dekhiYe chhA.Di kena ?' bAghA balala , `Thika balechha dAdA | mabate haYa to ostAdalokera matana mari , pA.DAgeYe bhUtera mato marate rAji nai !' bane dujanAya sei bhijA kApa.Dei AA khule gAna bAjanA shuru karala | bAghAra DholaTi sedina kinA bhije chhila , tAite AoYAjaTi haYechhila yAra para nAi gambhIra | Ara gupio bhAbachhila , ei tAra sheya gAna kAjei tAra galAra AoYAjaTio khuba gambhIra haYechhila | se gAna kI jamATa haYechhila , se Ara kI balaba ? eka ghaNTA dughaNTA kare dupura jhata haYe gela , tabu tAdera se gAna thAmachhe nA | emana samaYa tAdera dujanArai mane hala , yena chAridike ekaTA kI kANDa hachchhe | jhApasA jhApasA kAlo kAlo , ei ba.Da ba.Da kI yena saba gAchhera upara theke uki mAjhata legechhe ! tAdera chokhagulo jbalachhe, yena Agunera bhACTA | dACtagulo berachchhe Shana muloba sAra | tA dekhe takhanai ApanA hate bAghAra bAjanA theme gala , tAra saGge saGge dujanAba hAta-pA guTiYe , piTha beCke , ghA.Da base , chokha beriYe mukha hA kare ela | tAdera gAYe emani kACpuni ASha dACte emani ThakaThaki dhare gela ye Ara tAdera chhuTe pAlAbAka jo raila nA | bhUtaguli kinta tAdera kichhu karala nA | bhArA tAdera gAnabAjanA shune bhAri khushi ha|e esechhe, tAdera rAjAra chhelera biYete gupi Ara bAghAra bAYanA karate | gAna thAmate tArA nAkisure balala , `thAmali kena bApa ? bAjA , bAjA , jhajA !' kathAYa gupi Aba bAghAra ekaTu sAhasa hala | tArA bhAbala , `e to manda majA naYa , tabe ekaTu geYei dekhi nA |' ei bale yei tArA AbAra gAna dhajhechha, amani bhUterA ekajana dujana kare gAchha theke neme ese tAdera ghire nAchate lAgala | - kANDakArakhAnA haShechhila, se ki nA dekhale bojhabAra jo Achhe ! gupi Ara bAghA tAdera jIbane Ara kakhanao emana samajadArera dekhA pAYani | se rAta emani bhAbei keTe gela | bhora hale to Ara bhUtedera bAire thAkabAra jo nei, kAjei tAra ekaTu Agei tArA balala , `chala bAbA modera godAra byATAra bete ! todera khushi kare diba |' jhala , `AmarA ye rAjabA.Di ShAba !' bhUterA balala , ` se ShAbi ekhana , Age modera bA.Di ekaTu page 4 gAnabAjanA shuniYe yA ! todera khushi kare diba ! kAjei takhana tArA dujane Dhola niYe bhUtedera bADi chalala | sekhAne gAnabAjanA ShA hala , sa Ara bale kAja nai | tArapara tAdera bidASha karabAra samaYa bhUterA balala , torA kI chAsa ?' balala , `AmarA ei chAi || AmarA yena geYe bAjiYe sakalake khushi karate pAri |' bhUterA balala , `tAi habe , todera gAnabAjanA shunale Ara se gAna sheSha haoYAra Age keu sekhAna theke uThe |yate pArabe nA ! Ara kI chAsa ?' jha|la , `Ara ei chAi | AmAdera yena khAoYA-parAra kaShTa nA haSha | kathAgha bhUtebA tAdera ekaTi thale dighe balala , torA yakhana yA khete bA pabate chAsa , ei thalera bhitare hAta dilei tA pAbi | Ara kI chAsa ?' balala , `Ara kI chAiba , tA to bujhate pArachhi nA !' takhana bhUterA hAsate hAsate tAdera dujanake dujo.DA juto ene diYe balala , `ei juto pAYe diYe torA yekhAne yete chAibi , amani sekhAne giYe hAjira habi | takhana to Ara konao bhAbanAi raila nA | gupi Ara bAghA bhUtadera kAchhe bidAYa haYe , sei juto pAYe diYei balala , `tabe AmarA |A| rAjabADi yAba !' amani sei bhIyaNa bana kothAYa yena miliYe gela A gupi Ara bAghA dekhala , tAjha dujane ekaTA prakANDa bADira phaTakera sAmane dAC.DiYe Achhe | eta baDa Ara emana sundara bADi tArA tAdera jIjhana kakhanao dekheni | tArA takhanai bujhate pArala ye , e bAjabA.Di | - || madhye bhAri ekaTA mushakila hala | rAjabADira phaTake ShamadUtera mato katakagulo daboYAna dAC.DiYe chhila ! tAjha gupi Aba bAghAke sei Dhola niYe Asate dekhei dACta khiCTiYe balala , `eiYo ! kAChA yAtA hyASha ? A|pa thatamata kheYe balala , bAbA , AmarA rAjAmashAike gAna shonAte esechhi |' tAte daroYAnagulo Arao biyama chaTe giYe lAThi dekhighe balala , `bhAgo , AiyAse |' gupio takhana nAka siCTakiYe balala , isa AmarA to rAjAra kAchhe yAbai |' balatei amani sei jutora guNe , tArA tat#kShaNAt giYe rAjAmashAYera sAmane upasthita hala rAjabA.Dira andaramahale rAjAmashAi ghumiYe Achhena , rAni tACra mAthAra kAchhe base tACke hAoYA karachhena , emana samaYa kathA nei bArtA nei, gupi Ara bAghA sei sarbaneshe Dhola niYe haThAt giYe upasthita hala | jutora emani guNa , darajA jAnAlA saba bandha jhaYachhe, tAte tAdera ekaTuo ATakAYani | kinta AsabAra belA ATakAka , Ara nAi ATakAka , AsabAra pare khubai ATakAla | rAni tAdera dekhe biShama bhaYa peYe , eka Tit#kAra diYe takhanai ajJAna haYe gelena | rAjAmashAi lAphiYe uThe pAgalera mato chhuTochhuTi karate lAgalena | rAjabA.DimaYa hulasthalu pa.De gela | sipAi sAntrI saba khA.DA DhAla niYe chhuTe ela | begatika dekhe gupi Ara bAghAra mAthAYa gola lege gela | tArA yadi takhana shudhu bale , `AmarA ekhAna theke amuka jAYagAYa chale yAba' , tabei tAdera jutora guNe sakala lyAThA chuke yAYa | kinta se kathA tAdera manei hala nA | tArA gela chhuTe pAlAte , Ara du-pA yete nA yetei bechArArA ye mAraTA khela ! juto , lAThi , chAbuka kila , cha.Da , kAnamalA---kichhui tAdera jhaki raila nA | sheShe rAjAmashAi hukuma dilena , `byATAdera niYe tina dina hAjate phele rAkho | tArapara bichAra kare , haSha edera mAthA kATaba , nA haYa kuttA diYe khAoYAba |' page 5 hAYa gupi ! hA bAghA ! bechArArA esechhila rAjAke gAna shuniYe katai bakashisha pAbe ebe , tAra madhye - bipada ? podArA tAdera hAta beCdhe mArate mArate ekaTA andhakAra ghabe niYe phele rAkhala | khone pa.De bechArArA ekadina Ara gAShera byathAYa na.Datecha.Date pArala nA | tAte temana duHkha chhila nA bAghAra DholaTi She gela , sei hala sarbanAshera kathA ! bAghA buka mAthA chApa.DiShe bheubheu kare kACdachhe, Ara balachhe, `o gupidA a-a ! Are o gupidA ! mAra khelAma , | yAbe , tAte duHkha | dAdA , AmAra DholakaTi gela !' gupira kinta tatakShaNe mAthA ThANDA haShe esechhe | se bAghAra gAYa mAthASha hAta bujhiYe balala , `bhaYa kI dAdA ? Dhola giYechhe, juto Ara thale to Achhe | Amaka nitAnta bekuba , tAi etagulo mAra khelAma | yA hoka , yA habAra haShe giShechhe, ekhana | bhitara theke ekaTA majA kare nite habe |' bAghA e kathASha ekaTu shAnta haShe balala , `kI majA habe dAdA ?' gupi balala , `Age to khAbAra majATA kare nii, tArapara anya majAra kathA bhebe dekhaba ekhana |' bale bhUtera deoYA thalira bhitare hAta diShe balala , `dAo to dekhi , eka hA.Di polAo |' amani ekaTA suga ye berala ! temana || rAjArAo sacharAchara khete pAna nA | Ara se kI bishAla - To thalira tira theke tule Anate pAre ? ShA hoka , konaomate seTAke bAra kare ene tArapara thalike balala , `AjA , byaJjana , chATani , miThAi, dai, rAba.Di , sharabata |--shigagira shigagira dAo |' dekhate dekhate khAbAra jinise Ara sonArupora bAsane ghara bhare gela | dujana loke Ara kata khAbe ? se apUrba khAbAra kheShe tAdera gAYera byathA kothAYa chale gela tAra Ara Thika nei | takhana bAghA balala , `dAdA , chalo ei belA ekhAna theke pAlAi, naile sheShe kuttA diYe khAoYAbe |' gupi balala , `pAgala haYechha nAki ? AmAdera emana juto thAkate kuttA diYe khAoYAbe ? dekhAi yAka nA , kI haYa |' kathAYa bAghA khuba khushi hala | se bujhate pArala ye , gupidA ekaTA kichhu majA karabe | dudina chale gela , Ara ekadina parei rAjA tAdera bichAra karabena | bichArera dina rAta thAkate uThe - thalera bhitara hAta diShe balala , `AmAdera dujanera rAjaposhAka chAi |' balatei tAra tira theke emana sundara poshAka berala ye temana poshAka keu tEri karate pAre nA | sei poshAka tArA dujane pare tAdera purano kApa.Da Ara bAsana kakhAni paTuli bedhe nie , juto pAYa diShe tArA balala , `ekhana AmarA mAThe hAoYA khete yAba |' amani dekhe , rAjabA.Dira bAirera prakANDa mAThe chale esechhe | se mAThera eka jAShagASha tAdera paTuliTi lukiShe rekhe , tArA be.DAte be.DAte ese rAjabA.Dira sAmane upasthita hala | theke tAdera Asate dekhei rAjAra loka chhaTe giYe tACke khabara diYechhila ye , `mahArAja , dujana rAjA Asachhena |' rAjAo tA shune tACra phaTakera sAmane ese dAC.DiYe chhilena | bAghA Ara gupi Asatei tini tAdera yAra para nAi Adara dekhiYe bA.Dira bhitara niShe gelena | chamat#kAra ekaTi ghare tAdera bAsA deoYA hala | kata chAkara , bAmuna , podA , pAika tAdera sebAte lege gela tAra anta nei | tArapara gupi Ara bAghA hAta-pA dhuShe jalaShoga kare ekaTu ThANDA halei rAjAmashAi AbAra tAdera khabara nite elena | tAdera poshAka dekhe abadhii tini bhebe niechhena She , `nA jAni erA kata ba.Da rAjAi habena |' tArapara sheShe Shakhana tini gupike jijJAsA karalena , `ApanArA kena deshera rAjA ?' takhana gupi hAta jo.Da kare tACke balala , `mahArAja ! AmarA ki rAjA hate pAri ? AmarA ApanAra chAkara !' page 6 gupi satya kathAi balechhila , kinta bAjAra tAte bishbAsa hala nA | tini bhAbalena , `kI bhAlo mAnuya , |kamana narama haye kathA bale | Shemana ba.Da jhajA temani bhadralokao dekhachhi |' tini takhana Ara bishegha kichhu |A bale tAdera dujanake tACra sabhAya niYe elena | sekhAne sedina se duTo lokera bichAra habe---tinadi| Age yArA giYe tACra shAkara ghabe Dhukechhila | bichAreba samaya upasthita , AsAmI duToke Anate paYAdA giShechhe, - A Ara |kAthAYa pAbe ? e tina dina tAdera ghare tAlA bandha chhila , sai tAlA khule dekhA hala , sekhAne keu nei, khAli ghaba pa.De Achhe | takhana to bhAri ekaTA chhuTochhuTi hAkAhAki pa.De gela | dArogAmashAi biyama |khape giYe pe|AdAguloke bakate lAgalena | peYAdArA hAta jo.Da kabe balala , `hajura ! AmAdera konao kasura nei | AmarA tAlA dighe jhekhachhilAma , tAra upaba AbAra AgAgo.DA darajAra sAmane dACDiYe chhilAma | o duTo to mAnuya chhila nA , o duTo chhila bhUta ! naile bhitara thake kI kare pAlAla ?' kathAYa sakalerai bishbAsa hala | bAjAmashAio prathame dArogAra upara jhega tACke kaTei |phalate giYechhilena | sheye oi kathA shune balalena ,`Thika , o duTo nishchaYa bhUta |' AmAra ghaka bho bandha chhila , tAba bhitara eta baDa Dhola niYe kI kabe Dhukechhila ?' shune sakalei balala , `hAC hA , Thika Thika , o duTo bhUta !' balate balatei tAdera sharIba shiube uThala , beYe ghAma pa.Date lAgala | takhana tArA kaghAra sei DholaTira kathA mane kare balala , mahArAja ! bhUtera Dhola ba.Da sarbaneshe jinisa ! oTAke kakhanao ApanAra ghare rAkhabena nA | oTAke ekhanai puDiYe pheluna |' bAjAmashAio balalena , `bApa re ! bhUtera Dhola ghare rAkhaba ? ekShuni oTAke ene poDAo ' - kathA balA , amani bAghA duhAte chokha Dheke `hAu-hAu-hAu-hAu' kare keCde gaDAgaDi dite lAgala ! sedina kaghAke niye gupiba kI mushakilai haYechhila | |.DhAla poDAbAra nAma shunei bAghA kACdate Arambha kajhechha, Dhola ene tAte Aguna dhajhiYa dile nA jAni |sa kI kajhaba | takhana , seTA |ya tAbai Dhola , se kathA ki Aba bAghA sAmale jhakhate pAjhaba ? kI sarbanAsha ! A| ||| dhajha paDe prANaTAi hArAte haya | gupira ba.Dai ichchhA hachchhila ye bAghAke niYe chhuTe pAlAYa | kinta tAra to Ara jo nei, sabhAYa basabAra samaya ye sai jutogulo pA theke khule jhakhA haYechhe | e|dake kinta bAghAra kANDa dekhe sabhAmaYa eka biyama hulasthalu pa.De gechhe | sabAi bhAbachhe, bAghAra nishchaya ekaTA bhArI asukha haYechhe, Ara sa bACchabe nA | jhajabADira badyiThAkura ese bAghAra nA.DI dekhe ShAba para nAi gambhIrabhAbe mAthA nADalena | bAghAke khuba kare jolApera oShudha khAiYe tAra peTe belestArA lAgiYe deoYA hala | tArapaba badyiThAkura balalena , `ete yadi badanA nA sAre , tabe piThe Ara ekaTA , tAteo nA sArale dupAshe Ara duTo |balestAjha lAgAte habe |' kathA shunei kaghAra kAnnA tat#kShaNAt theme gela | takhana sakale bhAbala ye , badyiThAkura kI chamat#kAra oShudhai diYechhena , dite ditei bedanA sere gechhe | hoka , jhaghA yakhana dekhala ye tAra kAnnAte Dhola po.DAbAra kathATA chApA paDe gechhe, takhana |sai belestArAra bedanAra bhitarei tAra manaTA kataka ThANDA hala | rAjAmashAi takhana tAke khuba yatnera saGge tAra ghare shuiYe jhekha elena | gupi tAra kAchhe base tAra belestAjhaYa hAoYA karate lAgala | tArapara sakale ghara theke chale gele gupi bAghAke balala , `chhi bhAi, yekhAne sekhAne |ka emana kare page 7 kACdate Achhe ? dekha dekhi , ekhana kI mushakilaTA hala |' bAghA balala , `Ami yadi nA kACdatuma , tA hale to etakShaNe AmAra DholakaTi pu.DiYe sheSha kabe dita | || nAhaSha ekaTu jbaluni saite hachchhe, kinta AmAra DholakaTA to beCche gechhe !' bAghA Ara gupi emana katAbArtA balachhe | edike jhajAmashAi sabhAYa phire ele dArogAmashAi tA kAne kAne balalena , `mahAbAja , ekaTA kathA Achhe, anumati haya to bali |' rAjA balalena , `kI kathA ?' dArogA balalena , `mahArAja , oi ye lokaTA ga.DAgaDi diYe kACdala , se Ara tAra saGgera oi lokaTA , sei duha Ami tAdera Tinate perechhi |' rAjA balalena , `tAi to he, AmArao ekaTu yena seirakama Thekachhila | tA hale to ba.Da mushakila dekhAchha | jhalA to ekhana kI karA yAYa ?' takhana e kathA niYe sabhAra madhye bhAri ekaTA kAnAkAni shuru hala | keu balala , ` rojA DAko , o duToke tA.DiShe dika |' Ara ekajana balala , rojA yadi tA.DAte nA pAre , takhana to se duTo ||A giYe ekaTA biShama kichhu karate pAre | tAra cheYe konao bAtre ghameba bhitare o duToke pu.DiYe mAruna kathATA sakalerai khuba pachhanda hala , kinta era madhye ekaTA mushakila ei dekhA gela ye , bhUtadera po.DAte gele rAjabADiteo takhana Aguna dhabe yate pAbe | shaShe aneka yuttira para ei sthira hala ye , ekaTA bAgAnabA.Dite tAdeba bAsA deoYA habe | bAgAnabA.Di pu.De geleo bisheya kShati habe nA | rAjAmashAi balalena , sai DholakaTAkeo tA hale sei bAgAnabA.Dita niYe rAkhA yAka , bAgAnabA.Di po.DAbAba samaYa ekasaGge sakala Apada chuke yAbe |' bAgAnabADi yAbAra kathA shune gupi Ara bAghA khuba khushi hala | tArA to jAne nA ye era bhitaba kI bhaYAnaka phandi raYechhe | tArA khAli bhAbala ye |Shasha Ajhame niribili thAkA yAbe , saMgItacharchArao subidhA hate pAre | jAYagATi khubai niribili Ara sundara | bADiTi kAThera , kinta dekhate chamat#kAra | sekhAne giYe dekhate dekhate bAghA bhAlo haYe gela | takhana gupi tAke balala , `bhAi, Ara ekhAne theke kAja kI ? chalo AmarA ||| theke chale yAi |' bAghA balala , `dAdA , emana sundara jAYagASha to Ara thAkate pAba nA , dudina ekhAne railAma bA | AhA , AmAra DholakaTi yadi thAkata !' sedina bAghA bADira eghanaoghara ghure be.DAchchhe, gupi bAgAnera eka jAYagAYa base gunaguna karachhe, emana samaYa haThAt bAghA bhaShAnaka chyACchAmechi kare uThala | tAra sakala kathA bojhA gela nA , khAli `o gupidA ! o gupidA !' DAkaTA khubai shonA Shete lAgala | gupi takhana chhuTe ese dekhala ye , bAghA tAra sei DholakaTA mAthAYa kare pAgalera mato nAchachhe, Ara yA-tA Abola-tAbola balate balate `gupidA gupidA' bale chyACchAchchhe | Dholaka peYe tAra eta Ananda haYechhe ye , se Ara kichhutei sthira hate pArachhe nA , guchhiYe kathAo balate pArachhe nA | emani kare prAYa AdhaghaNTA chale gele para bAghA ekaTu shAnta haYe balala , `gupidA , dekhachha kI ! ei ghare AmAra DholakaTi---Ara kI majA------hAH hAH hAH bale AbAra se miniTa dasheka khuba neche nila | tArapara sa balala , `dAdA , eta duHkhera para DholakaTi peYechhi, ekaTA gAna gAo , ekaTu bAjiYe balala , `ekhana naYa bhAi, | baDDa khide peYechhe | khAoYAdAoYAra para rA|e bArAndAYa base dujanAYa khuba kare gAnabAjanA karA yAbe | rAjAmashAi kinta Thika karechhena , sei rArei tAdera pu.DiYe mArabena | dArogAra upara hukuma haShechhe ye sedina syAra samaSha sei bAgAnabA.Dite masta bhojera AShojana karate habe | dArogAmashAi pAsha-ShATa page 8 jana loka niYe sei bhoje upasthita thAkabena | khAoYAdAoYAra para gupi Ara bAghA ghumiYe pa.Dale tACbA sakale mile ekasaGge i kAThera bA.Dira chAradike Aguna diYe tAdera pAlAbAra || bandha karabena | sedinakAra khAoYA besha bhAlomatoi hala | gupi Ara bAghA bhAbala ye lokajana chale gelei tArA gAnabAjanA Arambha karabe | dArogAmashAi bhAbalena Sha gupi Ara bAghA ghumolei ghare Aguna debena | tini tAdera ma pA.DAbAra janya ba.Dai byasta haYe uThalena | tACra bhAba dekhe yakhana spaShTai bojhA |gala ye , tAka nA ghumole tini sekhAna theke yAbena nA , takhana gupi bAghAke niYe giYe bichhAnAYa pa.De nAka DAkAte lAgala | ekaTu parei gupi Ara bAghA dekhala ghe lokajana saba chale gechhe, Ara kArao sA.DAshada nei | tArapaYa Ara ekaTu dekhe , yakhana mane hala ye jhagAna ekebAre khAli haYe gechhe, takhana tArA dujane bArAndAYa ese Dhola bAjiYe gAna juDe dila | edike dArogAmashAi tACra lokadeYa bale diYechhena , ` torA pratyeka darajAYa besha bhAlo kabe Aguna dharAbi , khabaradAra , Aguna bhAlo kare nA dhajhala chale yAsani yena !' tini nije giYechhena siC.Dite Aguna dharAte | Aguna besha bhAlo matoi dhajhechha | dArogAmashAi bhAbachhena , `ei |balA chhuTe pAlAi' emana samaYa bAghAra Dhola beje uThala , gupio gAna dhare dila | takhana Ara dArogAmashAi bA tACra lAkadera kAjha sekhAna theke naDabAba jo raila nA , sakalakei puDe mabate hala | tatakShaNe gupi Ara bAghAo Aguna dakhate paYe , tAdera jutora jore , tAdera Dhola Ara thaleTi niYe sekhAna theke champaTa dila | sedinakAra Agune dArogAmashAi to pu.De mArA giYechhilenai, tACra dalera ati alpa lokai beCchechhila | sei lokagulo giYe rAjAmashAike ei ghaTanAra khabara dite tACra mane ba.Dai bhaYa hala | paradina Ara du chAra jana loka rAjasabhAYa ese balala ya , tArA sei Agunera tAmAshA dekhate sakhAne giYechhila , tArA takhana bhAri Ashcharyarakamera gAnabAjanA shunechhe, Ara bhUta duToke shanye u.De pAlAte sbachakShe dekhechhe | takhana yA rAjAmashAYera kACpuni ! sedina tACra sabhA karA hala nA | tini tA.DAtA.Di bA.Diba bhitare ese bhUtera bhaYe darajA eCTe lepa muDi diYe shuYe railena , eka mAsera bhibhare Ara bAire elena nA | edike gupi Ara bAghA sei Agunera bhitara theke pAliYe ekebAre tAdera bA.Dira kAchhera sei bane ese upasthibha haYechhe, yekhAne prathame tAdera dekhA haYechhila | tAdera ba.Da ichchhA ye eta ghaTanAra paba ekabAra tAdera mAbApake dekhe yAYa | bane esei bAghA balala , `gupidA , eikhAne nA tomAYa AmAYa dekhA haYechhila ?' gupi balala , `hyAC !' bAghA balala , `tabe emana jAYagAYa ese kI ekaTu gAnabAjanA nA kare chale Shete Achhe ?' gupi balala , `Thika balechha bhAi, tabe Ara deri kena ? ei belA Arambha kare dAo |' ei bale tArA khule gAnabAjanA karabhe lAgala | madhye eka Ashcharya ghaTanA haYechhe | eka dala DAkAta hAllAba jhajAra bhANDAra luTe , tara chhoTa chhele duTike suddha churi kare niYe pAliYe esechhila | rAjA aneka sEnya niYe tAdera pichhu pichhu prANapaNe chhuTeo dharate pArachhilena nA | gupi Ara bAghA yakhana gAna dharechhe Thika sei samaYe sei DAkAtagulo sei banera tira diYe yAchchhe | kinta se gAna ekabAra shunale to Ara tAra sheya abadhi nA shune chale yAbAra jo nei | kAjei DAkAtadera takhanai sekhAne dAC.DAte hala | sArA rAtrera bhitare Ara se gAnabAjanAo thAmala nA , AkAtaderao sekhAna theke yAoYA ghaTala nA | sakAle hAllAra rAjA ese ati sahajei tAdera dhare phelalena | tArapara yakhana tini jAnalena ye , gupi Ara bAghAra gAnera guNei tini DAkAta dharate perechhena , takhana Ara tAdera Adara dekhe ke ? rAjAkumArerAo balalena , `bAbA , emana Ashcharya gAna Ara page 9 kakShano shonani ; edera saGge niYe chalo |' kAjei rAjA gupi Ara bAghAke balalena , ` tomarA ||A| saGge chalo ! tomAdera pACchasho TAkA kare mAine hala |' kathAYa gupi jo.DahAte rAjAmashAike namasbAra kare balala , `mahArAja , daYA kare AmAdera dudinera - dite AjJA hoka | AmarA AmAdera pitA-mAtAke dekhe tACdera anumati niYe ApanAra |-||| giYe upasthita haba |' rAjA balalena , `AchchhA , e dudina ei banei jhishAma karachhi; tomarA tAmAdera mA-Apake dekhe dudina pare eikhAnei AmAdera pAbe |' gupike tA.DiYe abadhi tAra bAbA tAba janya ba.Dai duHkhita chhila , kAjei tAke phire Asate dekhe tAra hmananda hala | kinta bAghA bechAjhara bhAgye se sukha meleni | tAra mAbApa era kaYekadina Agei mArA |gaYechhila | grAmeba lokerA tAke Dhola mAthAYa kabe Asate dekhei balala , `oi be ! sei bAghA byATA AbAra AmAdera hA.Da jbAliYe mAjhaba ; mAra byATAke !' bAghA binaYa kare balala , `Ami khAli AmAra mA-AbAke dekhate esechhi; dudina thekei chale yAba , bAjASha-TAjAba nA |' se kathA ki tArA shone ? tArA khiCchiYe tAra mAbApera mRityura kathA bale ei ba.Da lAThi niYe tAke mArate ela | sa prANapaNe chhuTe pAlAte pAlAte i mere tAra pA bheGe , mAthA phATiYe rattAratti kabe dila | tAdera gharera dAoYAYa base tAba bApera saGge kathA balachhila , emana samaYa se dekhala ye bAghA pAgalera mabho haYe khoC.DAte khoC.DAte chhuTe Asachhe | tAra kApa.Da chhiC.De phAli phAli Ara ratte lAla haYe gechhe | amani se tA.DAtA.Di bAghAra kAchhe chhuTe giYe jijJAsA kabala , `kI haYechhe ? tomAra e dashA kana ?' gupike dekhei bAghA ekagAla hese phelechhe | tArapara se hACpAte hACpAte balala , `dAdA , baDDa beCche esechhi ! murkhagulo Ara ekaTu halei AmAra DholaTi bheGe diYechhila ! gupidera bA.Di ese gupira Shatne Ara tAra mAbApera Adare bAghAra dudina yataTA sambhaba sukhei kATala | dudina pare gupi tAra mAbApera kAchha theke bidAYa nebAra samaYa bale gela , ` tomarA tEri haYe thAkabe ; Ami AbAra chhuTi pelei ese tAmAdera niYe yAba |' tArapara kaYeka mAsa chale giYechhe | gupi Ara bAghA || hAllAra rAjAra bA.Dite parama sukhe bAsa kare | desha bideshe tAdera nAma raTe giYechhe---`emana ostAda Ara kakhanao haYani , habeo nA |' rAjAmashAi tAdera Ari bhAlokasena ; tAdera gAna nA shune ekadinao thAkate pArena nA | nijera duHkha sukhera kathA saba gupira kAchhe balena | ekadina gupi dekhala rAjAmashAYera mukhakhAni ba.Dai malina | tini ramAgatai yena kI bhAbachhena , Shena tACra konao bipada haYechhe | sheShe ekabAra tini gupike balalena , `gupi , ba.Da mushakile paDechhi, kI habe jAni nA | shuNDira rAjA AmAra rAjya ke.De nite Asachhe |' shuNDira rAjA hachchhena sei tini yini gupi Ara bAghAke pu.DiYe mArate cheYechhilena | tAC nAma shunei gupira mane ekaTA chamat#kAra matalaba ela | se takhana rAjAmashAike balala , `mahArAja ! janya konao chintA karabena nA | ApanAra ei chAkarake hukuma dina , Ami e theke hAsira kANDa kare deba |' |-|| hese balalena , `gupi , tumi gAiYe bAjiYe mAnuSha , Shuddhera dhAka dhAra nA , tAra kichhu bAjhao nA | shuNDira rAjAra bhArI phOja , Ami Aka tAra kichhu karate pAri ?' gu||pa balala , `mahArAja , hukuma pele ekabAra cho kare dekhate pAri | kShata to kichhu habe nA |' rAjA balalena , ` tAmAra yA ichchhA tAi tuma karate pAra | e kathAYa ShAra para nAi khushi haYe bAghAke Deke parAmarsha karate lAgala | - bAghA sedina anekakShaNa dhare parAmarsha karechhila | bAghAra takhana katai ut#sAha ! e balala , page 10 `dAdA , ebAre AmarA dujane mile ekaTA kichhu karabai karaba | AmAra shudhu eka kathAYa ekaTu bhaYa hachchhe; haThAt - |A niYe pAlAbAra darakAra haYa , tabe haYato Ami jutora kathA bhule giYe sAdhAraNa lokera mato kaShe chhuTa dite yAba , Ara mAra kheYe sArA haba ! emani kare dekha nA sabAre AmAdera gACYera murkhagulora hAte AmAra kI dashA hala !' hoka gupiba kathAya bAghAba |sa bhaYa |kaTe gela | Ara paradina thekei tArA kAje lAgala | Adanakataka dhare roja rAtre tArA shuNDi chale yAYa , Ara AjabA.Dira AshepAshe ghure sekhAnakAra khabara neYa | yuddhera AYojana yA dekhate pela se ba.Dai bhaYaMkara ; e AYojana niYe erA hAllAYa giYe upasthita hale Ara rakShA nei | rAjAra ThAkurabA.Dite roja mahAdhUmadhAme pujo hachchhe | dasha dina emanitara pujo diYe , ThAkurake kare tArA hAllAYa raonA habe | Ara bAghA sabai dekhala , tArapara ekadina , tAdera ghare base , darajA eCTe , sei bhUtera deoYA thaliTike balala , natuna dharanera miThAi chAi, khuba saresa |' sa kathAYa thalira bhitara theke miThAi yA berala , Ara balabAra naYa | temani miThAi keu khAYani , chokheo dekheni | sei miThAi niYe bAghA Ara gupi shuNDira rAjAra ThAkurabADiba bishAla mandirera chu.DoYa giYe basala | niche khuba pujora sha-AghaNTA kolAhalera sImA nei, AGinAYa loke lokAraNya | sai saba lokera mAthAra upara jha.DAt kare miThAigulo Dhele diYe bAghA Ara gupi mandirera chu.Do AkaDe base tAmAshA dekhate lAgala | andhakArera madhye sei dhapadhuno Ara Alora dhoCYAra bhitara diYe keu tAdera dekhate pela nA | miThAigulo AGinAYa pa.Datei amani kolAhala theme gela | anekei lAphiYe uThala , keu keu cheCchiYe chhuTao |dala | tArapara du-chAbajana sAhasI loka kaYekaTA miThAi tule , Alora kAchhe niYe bhaYe bhaYe dekhale lAgala | sheShe tAdera ekajana chokha buCje tAra ekaTu mukhe pure dila ; diYei Ara kathAbArtA duhAte AGinA theke miThAi tule khAli mukhe dichchhe Ara nAchachhe Ara AAde chyACchAchchhe | takhana AGinAsuddha loka miThAi khAbAra janya pAgalera mato kA.DAkA.Di Ara kichiramiTira karate lAgala | edike kaYekajana chhuTe giYe rAjAmashAike jhalachhe, `mahArAja ! ThAkura Aja pujoYa tuShTa haYe sbarga theke prasAda pAThiYe diYechhena | se ya kI apUrba prasAda , se kathA AmarA balatei pArachhi nA |' se kathA shunabAmA|i rAjAmashAi ||A| kAchhA guCjate guCjate urdhashbAse ese ThAkurabA.Dite upasthita halena | - tatakShaNe saba prasAda sheSha haYe giYechhila | samasta uThona jhACTa diYeo rAjAmashAiYera janya ekaTu prasAdera guC.Do pAoYA gela nA | takhana tini bhAri chaTe giYe balalena , ` tomAdera kI anyAYa | pujo - Ami , Ara prasAda kheYe sheSha karo tomarA ! AmAra janye ekaTu guC.Doo rAkho nA ! tomAdera sakalake dhare shUle cha.DAba !' e kathAYa sakale bhaye kACpate kACpate jo.DahAte balala , ` dohAi mahArAja ! ApanAra prasAda ki AmarA kheYe sheSha kajhata pAri ? bApa re ! AmarA khete nA khetei jhAC kare konakhAna diYe phuriYe gela ! Aja AmAdera prasAdagulo Apani mApa karuna ; kAlakera yata prasAda , saba mahArAja ekAi khAbena !' rAjA tAte balalena , `AchchhA tAi habe | khabaradAra ! mane thAke yena !' paradina rAjAmashAi prasAda khAbena , tAi ekaprahara belA thAkatei tini ThAkurabADi AGinAYa ese AkAshera pAne tAkiYe base Achhena | Ara sakale bhaYe bhaYe ekaTu dUre base tACke ghire tAmAshA dekhachhe | Ara pujora ghaTA anyadinera cheYe shataguNa ; sabAi bhAbachhe, debatA tAte khushi haYe rAjAmashAike Arao bhAlo prasAda debena | page 11 rAta dupurera samaYa gupi Ara bAghA Arao Ashcharya rakamera miThAi niYe ese mandirera chu.DoYa basala | Aja tAdera pabane khu jamakAlo poshAka , mAthAYa mukuTa , galAYa hAra , hAte bAlA , kAne kuNDala tArA debatA seje esechhe | dhoCYAra janya kichhui dekhA yAchchhe nA , kinta tabu rAjAmashAi AkAshe pAne tAkiYe Achhena | emana samaYa gupi Ara bAghA hAsate hAsate tACra upare sei miThAigulo phele dila | tAte rAjAmashAi prathame ekaTA Tit#kAra diYe tina hAta lAphiYe uThalena , tArapara tA.DAtADi AmaliYe niYe , duhAte miThAi tule mukhe dite lAgalena , Ara dheidhei kare nAchanaTA ye nAchalena ! emana samaYa gupi Ara bAghA haThAt mandirera chuDo theke neme ese rAjAra sAmane dAC.DAla | tAdera dethe sakale `ThAkura esechhena' `ThAkuba esechhena' bale ke Age ga.Da karabe bhebe Thika pAYa nA | rAjAmashAi to haYe mATite pa.Dei raYechhena , Ara khAli mAthA Thukachhena | gu|i tACke balala , `mahArAja ! tomAra nAcha dekhe AmabA ba.Dai tuShTa haYechhi; eso tomAra saGge kAlAkuli kari |' rAjA tA shune yana hAte sbarga pelena | debatAba saGge kolAkuli , se kI kama sObhAgyera kathA ? kolAkuli Arambha hala | sakale `jaYa jaYa' kare chyACchAte lAgala | sei abasare guAi Ara bAghA rAjAmashAike khuba ja.DiYe dhare balala , ekhana tabe AmAdeba ghare yAba ' balate balatei tArA tACke suddha ekebAre ese tAdera nijera ghare upasthita | ThAkurabA.Dira AGinAYa sei lAkagulo anekakShaNa dhare hAC kare AkAshera pAne cheye raila | tArapara yakhana rAjAmashAi Ara phibalena nA , takhana tArA ye yAra ghare ese balala , `kI Ashchayai dekhalAma rAjAmashAi sasharIre sbarge galena ! debatArA nije tACke nite esechhilena !' edike rAjAmashAi gupi Ara bAghAra kole ajJAna haYe giYechhilena , tAdera ghare eseo anekakShaNa jJAna haYani | bhorera belAYa tini chokha male dakhalena ye , sei duTo ta | mAthAra kAchhe base Achhe | amani tini tAdera pAYe pa.De kACpate kACpate balalena , ` dohAi bAbA ! AmAke kheYo nA ! Ami dusho moSha mere tomAdera pujo karaba |' balala , `mahArAja , ApanAra konao bhaYa nei | AmarA bhUtao nai ApanAke kheteo yAchchhi nA | ||-A|AA||ra Akasta tAte ekaTuo bhabasA hala nA | AtAna Aba kAnao kathA nA bale mAthA guje base bAdabhe lAgalena | edike bAghA ese hAllAra rAjAke balala , `kAla bAtre AmarA shuNDira rAjAke dhare enechhi; ekhana kI AjJA haYa ?' hAllAra kajA balalena , `tACke niYe eso | - rAjAYa yakhana dekhA hala , takhana shuNDira rAjA bujhate pAralena ye tACke dhare enechhe | hAllA jaYa karA to tACra bhAgye ghaTalai nA , |ya prANaTio yAbe | kinta hAllAra rAjA tACke mabe shudhu tACra rAjyai ke.De nilena | tAbapara tini gupi Ara bAghAke balalena , ` tAmarAi AmAke bACchiYechha, naile haYato AmAra kajyao yata |yata | Ami Ara tomAdera kI upakAra karate pAri ? shuNDirAjyera ardheka Ara AmAra duTi kanyA tomAdera dujanake dAna karalAma |' takhana khuba ekaTA dhumadhAma hala | gupi Ara bAghA hAllAra rAjAra jAmAi haYe Ara shuNDira ardheka rAjya peYe parama Anande saMgItera charchA karate lAgala | gupira mA-bApera mAnya Ara sukha takhana dekhe ke